DE&I in de techsector: dreigt een stap terug?

‘Promoties die niet doorzetten. Vrouwen die keer op keer zien dat hun inzet niet leidt tot doorgroeimogelijkheden, terwijl mannelijke collega’s wel stappen maken. Het zijn subtiele signalen die samen een duidelijk patroon vormen,’ zegt Lieke Lamb. ‘En dat is nog maar het begin. Alleen op de derde verdieping zijn er toiletten voor vrouwen, waardoor ze steeds langs hun mannelijke collega’s de trap op moeten. Of de verwarming die niet net iets hoger mag. Het lijkt misschien klein, maar dit is de realiteit waar sommige vrouwen in Tech anno 2025 nog steeds tegenaan lopen. Het lijkt een detail, maar het heeft grote gevolgen.

Women in Tech

Lamb is CEO van het Future Expertise Centrum en directeur van Women in Tech Nederland. Als innovatieambassadeur en trendstrateeg volgt zij al ruim 30 jaar de technologische, sociale en economische ontwikkelingen op de voet. Ze is strategisch adviseur van bedrijven, overheidsorganisaties, start-ups en NGO’s en een gerenommeerd, internationaal keynote-spreker over onderwerpen als technologie, kunstmatige intelligentie, leiderschap, innovatie, digitale transformatie, diversiteit & inclusie en het onderwijssysteem. 

‘We dreigen nu echt stappen terug te zetten’, waarschuwt ze. Rosanne Ferrari, consultant bij Odgers Berndtson Nederland, sprak met haar over de techsector, de positie van vrouwen en wat leiders kunnen doen om het tij te keren.

DE&I in Tech: hoe staat Nederland ervoor?

‘Met slechts 19% vrouwen in technische functies bungelt Nederland onder het gemiddelde in Europa. Dat is zorgelijk, omdat technologie een steeds grotere rol speelt in onze maatschappij. We hebben veel gewonnen op het gebied van diversiteit, gelijkheid en inclusie (DE&I). Absoluut. Maar op dit moment staan signalen op rood en dreigen we een heleboel te verliezen.’  

‘De tradwife-trend is juist een stap terug.’

Wat Lamb betreft beperkt deze ontwikkeling zich niet tot de techsector. ‘Breder in de samenleving zie je dat de positie van vrouwen onder druk staat. Er heerst een sentiment dat vraagt om alertheid. Dat heeft niet één oorzaak. Sociale, culturele en maatschappelijke ontwikkelingen spelen allemaal een rol.’  

‘Neem als voorbeeld de tradwife-trend op sociale media. Een beweging die een traditioneel rollenpatroon promoot en een levensstijl uit de jaren 50 verheerlijkt. Dat maakt vrouwen financieel kwetsbaar en het is juist een stap terug.’  

Dat het thema DE&I onder druk staat, merkt Lamb ook zelf in de praktijk. ‘Binnen Women in Tech zien we dat sommige bedrijven met steeds meer argwaan tegenover ons staan. Ook al zijn veel van onze events niet exclusief voor vrouwen. Dat zijn moeilijke discussies, maar het zorgt ook voor een soort nieuwe volwassenheid. We moeten laten zien wat we als vrouwen in Tech waard zijn en niet in de slachtofferrol blijven hangen.’ 

Waarom vrouwen afhaken in Tech

Weinig vrouwen kiezen voor een carrière in Tech of haken na korte tijd af. De oorzaken hiervoor zijn divers. ‘Hoewel het aantal vrouwelijke studenten in STEAM (Science, Technology, Engineering, Art en Math) groeit, kiest slechts 23% van hen na het afstuderen voor een baan in die sector. Daarna zie je binnen deze groep dat hun carrière in de techsector vaak snel stopt.’ 

Een belangrijke oorzaak ligt in de bedrijfscultuur. ‘Uit onderzoeken blijkt dat de sfeer bij veel techbedrijven te mannelijk is. Er zijn onvoldoende voorzieningen voor vrouwen om zich te ontplooien en werk en gezin goed te combineren. Soms gaat het om vrij banale dingen, zoals de voorbeelden die ik noemde over de toiletten en de verwarming. Maar denk ook aan bedrijfsuitjes die vooral aansluiten bij de interesses van mannen of doorgroeimogelijkheden en carrièrekansen die uitblijven. Veel vrouwen voelen zich bij zo’n bedrijf niet thuis, niet gezien en niet gewaardeerd.’  

‘Ik zeg altijd: één vrouw is geen vrouw. Pas vanaf vier vrouwen is het een groep en voelen ze zich geen uitzondering meer. Trap als organisatie of bedrijf niet in de valkuil ‘we hebben een vrouw dus kunnen een vinkje zetten’. Laat vrouwen volwaardig meedoen en meebeslissen.’

DE&I als motor voor innovatie en winst

Dat er iets moet veranderen heeft niet alleen te maken met emancipatie of sociale overwegingen, maar blijkt ook uit harde cijfers. ‘Diversiteit vergroot de innovatiekracht en productiviteit van bedrijven. Onderzoek van McKinsey laat zien dat bedrijven met diversiteit in de top 25% meer kans hebben op winstgevendheid. Het zorgt voor een betere sfeer op de werkvloer, verhoogt de individuele prestaties en verlaagt het personeelsverloop.’  

De arbeidsmarkt laat bovendien zien dat vrouwen hard nodig zijn. ‘In 2027 komt Europa tussen de 1,4 en 3,9 miljoen mensen tekort in de techsector. We moeten die talentenpool van technisch geschoold personeel vergroten. Dat vrouwen deelnemen is overigens niet alleen belangrijk voor de arbeidsmarkt, maar ook voor de maatschappij. Omdat je anders een enorme schifting krijgt tussen mannen en vrouwen.’  

Lamb legt uit wat zij hiermee bedoelt. ‘Bias in technologische ontwikkelingen heeft zijn weerslag op allerlei producten en systemen. Denk aan crashtesten die ze jarenlang alleen met mannelijke dummies deden. Of onderzoek naar hartfalen dat uitgevoerd is op mannelijke muizen, terwijl vrouwen andere symptomen hebben.’  

‘Vrouwspecifieke klachten, zoals bij endometriose en de overgang, zijn jarenlang onderbelicht gebleven. Als vrouwen niet meedoen in de technologische spurt, worden innovaties eenzijdig en minder effectief. Neem het recente voorbeeld van de eendenbek. Na 180 jaar heeft een vrouwelijke ontwerper van de TU Delft een vrouwvriendelijke variant ontworpen. 180 jaar!’ 

Bewustwording creëren in de boardroom

Binnen bedrijven begint verandering met bewustwording. ‘Met Women in Tech organiseren we boardroomsessies waarin we verschillende situaties bespreken. Hoe reageer je bijvoorbeeld op een ongepaste opmerking? Lach je mee, zwijg je of zeg je er iets van? Met stellingen maken we zichtbaar wat vrouwen ervaren. Of bespreken we gedrag dat genormaliseerd is, maar in feite helemaal niet ok is. Daarnaast geven we praktische tips zoals, geef vrouwen de ruimte om ideeën buiten de vergadering met je te bespreken, ga actief in gesprek en vraag wat er speelt.’  

‘Onze ervaring is dat ook mannen, even heel zwart wit gezegd, die alfa-sfeer lang niet altijd prettig vinden. Dat geeft hoop om samen met de nieuwe generatie leiders de cultuur binnen bedrijven te veranderen.’  

‘Naast bewustwording is het belangrijk dat techbedrijven echt luisteren naar wat vrouwen nodig hebben om zich thuis te voelen. Neem dat serieus en zet het niet weg als gezeur. We zien vanuit Women in Tech dat dit nog heel hardnekkig is. Als bedrijven hier nu niet mee starten, dan duurt het te lang voordat er iets verandert.’ 

‘Juridisch zijn we een heel eind met gelijke salarissen voor mannen en vrouwen, maar in de praktijk is het toch vaak anders. Vrouwen groeien niet door, ondanks dat ze wél de juiste kwalificaties hebben. Het argument ‘ze zal wel een kenau zijn’ hoor je nog te vaak als vrouwen masculiene eigenschappen tonen. Dat soort ingesleten patronen moet eruit groeien.’  

‘Ik vind het een rol voor de overheid om te zorgen voor goede regelgeving, maar bedrijven moeten zorgen voor een aantrekkelijke werkomgeving waar vrouwen graag willen werken. Anders hebben campagnes zoals Kies exact die inmiddels al 35 jaar geleden werd gevoerd ook geen zin. Dan geef je meisjes een duwtje in de rug om exacte vakken te kiezen op de middelbare school en komen ze vervolgens in een onaantrekkelijke werkomgeving terecht.’

Een cultuuromslag begint in het onderwijs

Een cultuuromslag vraagt om kleine aanpassingen op een heleboel gebieden. ‘Vaak gaat het om onbewust gedrag dat helemaal niet lelijk bedoeld is, ook niet door mannen. Dit begint al op jonge leeftijd in het onderwijs.’  

‘Kinderen worden vanaf de basisschool gevormd door verwachtingen en rolpatronen. Tech is iets voor jongens, is meestal het beeld. Docenten zijn vaak onbewust bevooroordeeld, blijkt uit onderzoek en schoolboeken voor vakken als natuurkunde, scheikunde, wiskunde en biologie bevatten voorbeelden die meer aansluiten bij jongens. Op die manier is het een selffulfilling prophecy.’  

‘Mijn eigen dochter kreeg eens de opdracht om uit te zoeken welke scheikundige formules nagellak sneller laten drogen. Dat werkte. Nu hoeft het natuurlijk niet alleen over nagellak te gaan, maar maak technische vakken aantrekkelijker voor meiden. Als zij zich aangesproken voelen, kiezen ze eerder voor een carrière in Tech en krijgen we ook meer vrouwelijke docenten in bètavakken. Vrouwen geven vaak op een andere manier les, blijkt uit onderzoek.’  

‘Met initiatieven zoals Girls’ Day van VHTO, waarbij meiden kennismaken met tech- en IT-bedrijven, wordt zeker al het nodige gedaan om meiden enthousiast te maken voor de techsector. Maar er is meer nodig om stereotypebeelden structureel te doorbreken.’

Zet rolmodellen in de spotlight

Rolmodellen spelen een belangrijke rol in het aantrekkelijk maken van de techsector  voor vrouwen. ‘Wat helpt zijn campagnes zoals die van Equals. In Amsterdam hingen posters van vrouwelijke techondernemers op pilaren. Maar ik zie ook een duidelijke rol voor de media. Zeker nu AI-systemen zich baseren op publiekelijk vindbare data is het een risico als er minder informatie over vrouwen zichtbaar en beschikbaar is.’  

‘Maak als publieke omroep bijvoorbeeld mooie programma’s over vrouwen uit de geschiedenis, zoals Catharina de Grote. En dan eens niet over haar minnaars, maar over haar inzet voor het meisjesonderwijs in Rusland en voor de acceptatie van inentingen. Verder zie je bij de meeste talkshows dat er mannelijke deskundigen aan tafel zitten als het gaat om sterk inhoudelijke onderwerpen, zoals politiek of technologie.’

‘Ik zie dit ook terug bij grote events, waar nog te vaak alleen mannelijke sprekers op het podium staan. Zet ook eens een vrouw op het hoofdpodium. Niet als presentatrice, maar voor een vakinhoudelijke lezing over AI en Tech. Dit levert met die andere invalshoek verfrissende ideeën op. Vanuit Women in Tech helpen wij vrouwen omgaan met dit soort weerstand.’  

‘Overigens kunnen mannen net zo goed een rolmodel zijn. Petje af bijvoorbeeld voor Prins Constantijn die weigert deel te nemen aan een panel zonder dat er minstens één vrouw in zit. Dat soort statements en voorvechters zijn heel belangrijk.’

De rol van leiderschap bij DE&I

De vraag is of bedrijven in de techsector echt aan de slag gaan met DE&I. ‘Leiderschap maakt of breekt DE&I binnen een bedrijf. Als het niet gedragen wordt door de top, blijft het een HR-project of een modewoord. Je hebt dus meetbare doelen nodig en KPI’s specifiek gericht op diversiteit en inclusie, zonder dat het doorslaat richting discriminatie naar mannen. Maar het gaat niet alleen om cijfers.’

‘We hebben bedrijven gezien waar vrouwen echt niet verder kwamen. Koppel een vrouw dan aan een mannelijke mentor, die haar niet alleen empowered maar ook echt obstakels wegneemt die er vaak onbewust zijn. Door die persoonlijke verbondenheid zie je dat zo’n vrouw ineens wel carrière maakt.’  

‘Leiderschap betekent voor mij overigens ook dat vrouwen kijken naar wat ze zelf kunnen doen. Blijf niet continu in de slachtofferrol hangen als vrouw, maar sta op en wees weerbaar. Hoewel masculiene eigenschappen bij vrouwen anders gewaardeerd worden dan bij mannen, is het toch zaak je mond open te trekken. Kijk eens naar hoe je mannelijke counterparts het doen en wees in ieder geval niet te verlegen en te bescheiden.’  

‘Het bedrijfsleven heeft een mix van masculiene en feminiene eigenschappen nodig.  Een punt waar ook investeerders zich meer bewust van mogen zijn bij een financieringsaanvraag van vrouwelijke ondernemers.’

Blijf in gesprek over de toekomst

‘De maatschappij en het bedrijfsleven verander je niet overnacht en laten we de mooie dingen uit onze cultuur ook vooral koesteren’, benadrukt Lamb tot slot. ‘Ik pleit voor meer vrouwen in Tech en aan de top, maar óók voor ruimte voor het gezin. Voor vrouwen én mannen. Carrière maken is belangrijk, maar de jonge generatie vergeet wel eens dat de natuur niet altijd maakbaar is. We moeten veel meer praten over hoe we samen een toekomst vormgeven waarin beide mogelijk is.’  

‘Het gesprek over DE&I is nog lang niet klaar. Laat wat er op dit moment in de wereld gebeurt een eyeopener zijn. Als we nu geen stappen zetten, verliezen we waar eerdere generaties voor hebben gestreden. DE&I is geen modewoord, het is de toekomst van de techsector.’